تاملی در طراحی هنرستان دخترانه با رویکرد مدارس اجتماعی

در جامعه امروز ایران، به دلیل محدودیت های شرعی و حفظ حجاب برای زنان، دیوارهای بلند سراسر مدارس دخترانه را در برگرفته اند و مانند زندانی هستند که این مدارس و به تبع آن دختران دانش آموز را از جامعه بیرون دور نگاه داشته اند. این امر با وجود آن که مدرسه این امکان را دارد تا نقش پر رنگی در اجتماع ایفا کرده و هم چنین باتوجه به هزینه کلان دولت در امر ساخت و ساز فضاهای آموزشی و و وجود نابرابری هایی در تسهیلات محله ها در شهر ، باعث کنار گذاشته شدن مدرسه و پتانسیل های آن از اجتماع شده است. با توجه به رعایت اصل فقهی حجاب که همانا پوشیده داشتن بدن و موی سر در مقابل نامحرم می باشد، لزوم استفاده از معماری اسلامی و محرم سازی فضای مدرسه و حذف اشراف و ایجاد پیوند میان مدرسه و اجتماع ، به صورتی که بتوان ضمن حفظ کیان مدرسه و حرمت دختران دانش آموز و معلمان و مربیان، فضای آزادتری را برای استفاده راحت تر از محیط توسط آنها فراهم آورد که ضمناً موجبات اختلاط نامناسب زن و مرد را بوجود نیاورد، احساس می شود. از سوی دیگر، در جامعه اسلامی برای توسعه و ترویج عفاف و حجاب باید بر فعالیتهای فرهنگی، آموزشی و تبلیغی تأکید شده، سعی شود فضای اجتماعی و فرهنگی جامعه و محیط به نحوی ساخته شود که افراد به صورتی طبیعی در آن فضا به رعایت عفاف و حجاب رغبت نمایند و بدان عادت کنند و از کارهائی که موجب بدبینی نسبت به اسلام و نظام اسلام میگردد، مانند دور نگاه داشتن دختران از فعالیت های اجتماعی، فرهنگی و ورزشی پرهیز شود. با توجه به این امر که مدرسه ظرفیت آن را دارد تا در زمینه مسائل اجتماعی و فرهنگی نقش متفاوتی را ایفا کند در این پژوهش سعی بر آن است تا از ظرفیت های ویژه مدرسه ای در خدمت محله، با عنوان مدرسه محله، استفاده کرده و با توجه به نقش و اهمیت آموزش و پرورش دختران در تربیت نسل های بعدی به ویژه در امر توسعه،به طراحی هنرستان دخترانه ای برای حضور هر چه بیشتر دختران و دستاوردهای تحصیلی آنان در اجتماع بپردازد. از این رو با گردآوری مطالب کتابخانه ای و بررسی هنرستان ها و مدارس دخترانه به صورت میدانی و استفاده از روش تحلیلی- نوصیفی پیشنهاداتی برای قرارگیری فضای واسط مدرسه و محله و حفظ محرمیت و آسایش دانش آموزان دختر در مدرسه ارائه می شود. در این پژوهش سعی شده تا تعامل اجتماعی دختران دانش آموز با بیرون مدرسه ایجاد شود از این رو به طراحی فضایی واسط بین مدرسه و محله اقدام شده است تا با حفظ عرصه خصوصی، نیمه خصوصی و عمومی در مدرسه تعامل مورد نظر به وجود آمده و خللی در فعالیت های مختص به امر آموزش در مدرسه ایجاد نکند. در طرح ارائه شده با توجه به روحیات خاص دختران جوان و تمایل آنها به گروه های کوچک دوستانه، حیاط های متعدد دنج در کنار حیاط صف جمع برای مراسم صبحگاهی و فعالیت های گروهی در فضای باز در نظر گرفته شده است.